Bộ xử lý trung tâm (CPU) của máy tính không nên hoạt động quá nóng trừ khi bạn đang thực hiện các bài kiểm tra áp lực (stress-test). Tuy nhiên, nếu CPU quá nhiệt khi xử lý các tác vụ từ trung bình đến nặng, có thể đã đến lúc bạn cần thay keo tản nhiệt hoặc đầu tư một bộ tản nhiệt tốt hơn. Việc nhận biết CPU quá nhiệt khá dễ dàng nếu bạn thường xuyên sử dụng các công cụ giám sát hiệu năng PC. Nhưng hầu hết người dùng không phải lúc nào cũng bật các phần mềm này 24/7. Chúng thực sự hữu ích khi bạn kiểm tra hiệu suất của một trò chơi mới cài đặt hay phần mềm đồ họa, nhưng còn những lúc khác thì sao?
Với kinh nghiệm sử dụng máy tính cá nhân trong nhiều năm, tôi đã học được cách nhận biết khi nào CPU của mình đang chạy quá nóng mà không cần phải mở các phần mềm giám sát như MSI Afterburner. Điều này là nhờ vào việc tôi luôn để ý đến một số dấu hiệu rõ ràng mà tôi đã trải nghiệm trong suốt thập kỷ sở hữu các PC và laptop chơi game.
1. Quạt kêu rất lớn
Tiếng quạt CPU ồn ào như động cơ phản lực
Khi CPU của bạn hoạt động ở nhiệt độ cao trong các tác vụ nặng, quạt sẽ tăng tốc độ để giảm nhiệt độ. Dù bạn sử dụng máy tính để bàn hay laptop, bạn đều có thể nghe rõ tiếng quạt nếu không đeo tai nghe. Tuy nhiên, nếu quạt CPU của bạn quá ồn đến mức gây khó chịu, chúng có thể đang chạy ở tốc độ 100%, đây là một dấu hiệu cho thấy bộ xử lý của bạn đang rất nóng và quạt đang cố gắng hết sức để làm mát.
Đôi khi, tiếng quạt ồn ào cũng có thể là dấu hiệu của card đồ họa (GPU) đang quá nhiệt, đặc biệt nếu bạn gặp phải tình trạng này khi chơi game. Vì vậy, đừng vội kết luận. Nếu bạn đang dùng laptop, một GPU quá nhiệt cũng có thể khiến quạt CPU tăng tốc độ để giảm nhiệt độ tổng thể của khung máy. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải giám sát PC bằng một công cụ như MSI Afterburner khi tình trạng này xảy ra để xác định xem CPU hay GPU là nguyên nhân chính.
Giao diện MSI Afterburner với các cài đặt quạt, giám sát phần cứng và biểu đồ
2. Vỏ máy nóng bất thường
Ngay cả bàn phím laptop cũng nóng ran khi chạm vào
Một CPU quá nhiệt sẽ tạo ra rất nhiều nhiệt. Nếu bạn đang sử dụng laptop, bạn sẽ dễ dàng cảm nhận được điều này; bàn phím sẽ trở nên ấm nóng khó chịu khi chạm vào bởi vì CPU thường nằm ngay bên dưới. Ngoài ra, bạn có thể chạm vào đáy máy hoặc các khe thoát khí để kiểm tra xem nó có quá nóng không. Đối với máy tính để bàn, bạn có thể chạm vào mặt bên của vỏ case ngay cạnh bộ xử lý hoặc cảm nhận luồng khí nóng thoát ra qua bộ tản nhiệt—trong trường hợp bạn sử dụng tản nhiệt nước.
Người dùng laptop có thể thử sử dụng đế tản nhiệt để giảm bớt vấn đề. Nhưng nếu cách đó không hiệu quả, bạn sẽ cần mở vỏ máy, vệ sinh bên trong và thay keo tản nhiệt để giảm nhiệt độ. Người dùng máy tính để bàn có thể thử vệ sinh các lá tản nhiệt và bôi lại keo tản nhiệt mới, nhưng lựa chọn khác là mua một bộ tản nhiệt CPU mạnh mẽ hơn. Nếu bạn sở hữu một CPU cao cấp như Ryzen 9800X3D, tôi thực sự khuyên dùng một bộ tản nhiệt nước AIO 360mm như Asus ROG Strix LC III 360.
Hệ thống thoát khí của laptop Legion 5
Hình ảnh bộ tản nhiệt nước Asus ROG Strix LC III 360 ARGB
Bộ tản nhiệt Asus ROG Strix LC III 360 ARGB có khả năng làm mát thoải mái ngay cả những CPU tiêu dùng mạnh mẽ nhất như AMD Ryzen 9800X3D và Intel Core Ultra 9 285K.
3. Tự động khởi động lại và Màn hình xanh chết chóc (BSOD)
Máy tính đột ngột sập nguồn do thiếu ổn định
Nếu PC của bạn tự động tắt nguồn khi đang thực hiện một tác vụ nặng — dù là chơi game, livestream hay render — có khả năng CPU đang quá nhiệt. Các hệ thống hiện đại đều có các biện pháp an toàn để ngăn ngừa hư hại CPU do quá nhiệt. Ví dụ, CPU có một ngưỡng nhiệt độ tối đa được gọi là TjMax (Thermal Junction Maximum), và khi nhiệt độ CPU vượt quá ngưỡng này, PC sẽ tự động tắt để ngăn ngừa hư hại phần cứng và cho phép bộ xử lý nguội đi.
Thông thường, PC sẽ tự động khởi động lại, nhưng cũng có những trường hợp bạn gặp phải BSOD (Blue Screen of Death). Lỗi này thường xuất hiện khi hệ thống thiếu ổn định. Một CPU hoạt động quá nóng sẽ không có đủ sự ổn định để thực hiện các tác vụ một cách chính xác, dẫn đến lỗi phần cứng và kích hoạt màn hình xanh chết chóc.
Màn hình laptop hiển thị lỗi Blue Screen of Death (BSOD)
4. Hiệu suất ì ạch
Máy tính chậm chạp khi thực hiện tác vụ nặng
Khi CPU hoạt động quá nóng, nó sẽ không thể đạt được hiệu suất tối đa do tiết lưu nhiệt (thermal throttling) — một tính năng an toàn giúp giảm xung nhịp của CPU để hạ nhiệt độ. Bạn sẽ nhận thấy ảnh hưởng của tiết lưu nhiệt khi chơi game hoặc chạy các ứng dụng nặng. Ví dụ, tốc độ khung hình (frame rate) có thể đột ngột giảm khi bạn đang chơi game, hoặc con trỏ chuột bắt đầu di chuyển giật cục. Đôi khi, ứng dụng có thể bị treo hoặc đóng băng hoàn toàn, buộc bạn phải khởi động lại hệ thống.
GPU quá nhiệt cũng có thể gây ra những vấn đề này, đặc biệt là khi chơi game. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải tình trạng chậm chạp hoặc giật lag ngay cả khi PC không xử lý các tác vụ đồ họa chuyên sâu, CPU gần như chắc chắn là thủ phạm. Điều này không có nghĩa là CPU của bạn bị lỗi. Nó chỉ đang làm nhiệm vụ của mình, tức là giảm tần số CPU để giảm nhiệt độ. Tất cả những gì bạn cần làm có thể chỉ là thay bộ tản nhiệt hoặc keo tản nhiệt, nhưng hãy nhớ rằng có những yếu tố khác cũng có thể gây ra tiết lưu nhiệt trên PC của bạn.
Giám sát nhiệt độ CPU là chìa khóa
Một khi bạn nhận thấy CPU của mình thực sự đang quá nhiệt, đã đến lúc ghi lại các chỉ số nhiệt độ bằng phần mềm giám sát yêu thích của bạn. Khi không hoạt động (idle), CPU của bạn nên ở khoảng 30 đến 45°C. Khi chơi game, nhiệt độ không nên vượt quá 85°C; nếu không, bạn sẽ gặp phải tình trạng tiết lưu nhiệt. Tuy nhiên, khi bạn stress-test CPU, đừng ngạc nhiên khi thấy CPU đạt 90°C trở lên sau vài phút.
Hãy nhớ rằng một CPU mạnh mẽ cần một bộ tản nhiệt mạnh mẽ. Một bộ tản nhiệt khí tiêu chuẩn sẽ không đủ cho một CPU có TDP trên 120 watt. Ngoài ra, nếu có thể, hãy tránh sử dụng keo tản nhiệt đi kèm với bộ tản nhiệt. Nhờ độ dẫn nhiệt cao, một loại keo tản nhiệt hiệu suất cao như Thermal Grizzly Kryonaut sẽ tốt hơn nhiều trong việc truyền nhiệt từ CPU sang bộ tản nhiệt.
Dải keo tản nhiệt trên bề mặt CPU
Bạn đã từng gặp phải những dấu hiệu CPU quá nhiệt nào và cách bạn xử lý chúng? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới để cộng đồng 360congnghe.com cùng tham khảo nhé!